به گزارش سرويس انديشه پايگاه اطلاع رساني حج، اهل سنت يا «اهل تسنن» از لحاظ فقهى به چهار گرايش و مذهب تقسيم مى شوند:
۱- حنفيه، كه پيرو ابوحنيفه بوده و فتواهاى او را ملاك فتوا در احكام شرعى مى دانند؛

۲- شافعيه، كه پيرو محمد بن ادريس شافعى بوده و از لحاظ فراوانى جمعيت بيشترين تعداد و گرايشها را در ميان اهل سنت به خود اختصاص داده اند؛

۳- حنبليه، كه پيرو احمد بن حنبل مى باشند؛ و اصطلاحاً اهل ظاهر و اهل حديث خوانده شده و به ادعاى خودشان اهل سنت فقط حنابله مى باشند،

۴- مالكيه، كه از فتواهاى مالك بن انس تقليد مى كنند.
گرچه برخى از علماى بزرگ اهل سنت مثل ابوبكر احمد بيهقى از لحاظ فقهى و حديثى داراى جايگاه برترى بوده و در اصول فقه نيز مباحث گسترده اجتماعى را به بحث و بررسى گذاشته اند، اما همه دانشمندان و عوام اهل سنت خود را موظف به پيروى و تقليد از يكى از فرقه هاى مزبور و ائمه چهارگانه مى دانند.

اهل سنت از لحاظ عقيدتى داراى فرقه هاى فراوانى هستند كه مى توان مهم‌ترين آنها را در موارد زير مورد توجه و بررسى قرار داد:

۱- معتزله: سر منشأ عقايد معتزلى شخصى به نام واصل به عطا بود كه از استادش حسن بصرى كناره گرفت و از اين جهت او و پيروانش، معتزلى و معتزله (بمعناى كناره گيرى كنندگان) نام گرفته اند. معتزله داراى سه دسته عمده مى باشد و در مجموع به بيش از بيست گرايش مى رسد. اما مى توان همه آنها را در سه دسته مهم طبقه بندى كرد:
الف) معتزله متقدم كه واصل بن عطا، شاگردان او، و شاگردان شاگردانش را شامل مى شود؛
ب) معتزله متوسط، كه ابوهاشم، ابوعلى جبايى، شاگردان و شاگردان شاگردانشان را در بر مى گيرد؛
ج) معتزله متأخر، كه ابوالحسين بصرى، قاضى القضاة همدانى، رشيد الدين نيشابورى، شاگردان و شاگردان شاگردانشان را شامل مى شود.
نكته حائز اهميت درباره معتزله اين كه اين فرقه عقيدتى، به ويژه متأخران آنها گرايشهايى به عقايد شيعه داشتند و حتى به دليل تبحّر در زمينه اصول فقه، از طريق انتشار كتاب هاى خود در اصول فقه تأثيرات فراوانى در اشاعره معاصر خود و متأخر از خود داشتند به گونه اى كه ابن تيميه گفته است: اهل سنت (يعنى سلفيون و اشاعره زمان خودش) در اصول فقه، معتزلى و در اصول عقايد، اشعرى هستند.
اما اين طايفه بزرگ عقيدتى بنابه دلايل سياسى و حكومتى و ساير عوامل، در قرن هفتم و هشتم به كلى منقرض شده و موجوديت اجتماعى خود را از دست دادند و امروزه هيچ فعاليتى جز پژوهش هاى تاريخى در آثار آنان توسط پيروان ساير فرقه‌ها در فضاى عقيدتى آنها صورت نمى گيرد.

۲- اشاعره، كه پيرو ابوالحسن اشعرى بوده و داراى چندين گرايش عمده مى باشند. همه فرقه هاى انشعابى آن را مى توان در سه دسته طبقه بندى و بررسى كرد:
الف) اشاعره متقدم، كه به «اشعرى»، شاگردان و شاگردان شاگردانش اطلاق مى شود؛
ب) اشاعره متوسط كه به «اسفراينى» و برخى از معاصرانش اطلاق مى شود؛
ج) اشاعره متأخر، كه «فخر رازى» گرداننده اصلى اين جريان بود و تا اواسط قرن هفتم اوضاع به همين منوال بود تا اينكه فرقه هاى جديد در اشعرى گرى پديدار گشت.
د) اشاعره متأخر از متأخرين كه خود سه دسته اند: ۱. دسته اى كه پيرو اشاعره متقدم شدند؛ ۲. دسته اى كه پيرو اشاعره متأخر شدند، و ۳. دسته اى كه خودشان اشعرى نبوده بلكه پيرو فرقه حشويه بودند اما به دليل مقبوليت عمومى اشاعره در ميان اهل سنت خود را به اشاعره متقدم نسبت دادند و عقايد خود را به نام ابوالحسن اشعرى جا زدند، تا از اين طريق بتوانند شيعه ستيزى خود را ترويج كنند. اين دسته همان سلفيون، اهل ظاهر، و حنبليان بودند كه از ياوه گويى‌ها و بدعت هاى ابن تيميه تأثير گرفتند و سپس اين مذهب توسط شاگردان و پيروان ابن تيميه به ويژه محمد بن عبدالوهاب ادامه يافت. امروزه اين فرقه به دليل موافقت عقايد نادرست آنان با اهداف ضد اسلامى استعمارگران غربى و حمايت بى دريغ آنها از اين فرقه الحادى، در بيشتر مناطق اسلامى گسترش يافته است. وهابيت امروز همان رسوبات بافته‌ها و ياوه سرايى هاى ابن تيميه و پيروان كوردل او مى باشد.
البته خود اشاعره در دروان معاصر به شدت منتقد و مخالف عقايد خرافى و واهى وهابيت و سلفيون مى باشند.

۳- مجبره، كه در اصل تلفيقى از فرقه هاى مختلفى است كه قائل به جبر موجودات امكانى به ويژة انسان در اعمال و افعال مى باشند. امروزه بيشتر اهل سنت قائل به جبر هستند.

۴- خوارج كه در مهم‌ترين مسائل اصول دين با شيعه مخالفت دارند به ويژه اينكه مرتكب گناهان كبيره را كافر و مستحقق مجازات دنيوى و اخروى مى دانند و از همين جهت بود كه به دليل مخالفت على (عليه السلام) با قرآن سر نيزه هاى لشكر معاويه، با او به جنگ پرداختند. امروزه گرچه فرقه اى با اين نام وجود ندارد، اما برخى از گرايش‌ها و فرقه هاى اهل سنت به عقايد آنها معتقد هستند.

۵- مجسّمه: اين گروه مجموعه اى از فرقه هايى است كه به جسمانى و حتى جسم بودن خدا قائل هستند و ادعا دارند كه خدا در دنيا و آخرت قابل مشاهده حسى مى باشد! بسيارى از اهل سنت غير از معتزله و انشعابات آنها به چنين خرافه اى معتقد بوده و كتاب هاى فراوانى هم براى اثبات آن ساخته و پرداخته اند. حتي در «صحيح بخاري» كه از صحيح‌ترين كتب روايي اهل سنت است رواياتي در جسماني بودن خداي متعال به چشم مي‌خورد!

۶- حشْويه كه غالباً حنبلى بوده، و تنها فرقه اى است كه پيروانش خود را به طور ويژه اهل سنت ناميده اند. اين فرقه فتنه انگيزترين فرقه تاريخ اسلام بوده و همچنان نيز نقش خود را به همان روال در قالب وهابيت و سلفيه ايفا مى كند. آنان قائل به كفر ابوطالب پدر بزرگوار على (عليه السلام) بوده و او را لعن مى كنند. همچنين در مورد عصمت انبياء بر خلاف اصول شريعت قائل به جواز ارتكاب گناه كبيره توسط انبياء مى باشند.

براى تفصيل بيشتر درباره اقسام فرقه هاى كلامى و عقيدتى اهل سنت، كتابهاى فراوانى با عنوان فرق و مذاهب اسلامى، ملل و نحل و تاريخ مذهب تدوين شده است (مانند الملل و النحل شهرستاني) كه بايد به آنها رجوع شود.

منبع :خبرگزاری حج

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: